Luc Van Liedekerke
Professor bedrijfsethiek aan de universiteit Antwerpen en KU Leuven.
‘Inzetten op duurzaamheid levert nieuwe kansen op. Het thema negeren is dan weer een risico. Want het belang van duurzaamheid zal alleen maar toenemen’, zegt Luc Van Liedekerke, professor bedrijfsethiek aan de universiteit Antwerpen en de KU Leuven.
De Sustainable Development Goals (SDG’s), zijn een reeks doelstellingen om tegen 2030 tot een betere en duurzamere wereld te komen. ‘Ze werden in 2015 gelanceerd, ondersteund door de hele Verenigde Naties. Het geheel bestaat uit een set van 17 doelen, 169 subdoelen en 231 indicatoren.’
Bedrijven die kunnen aantonen dat ze met hun activiteiten bijdragen aan die doelstellingen, kennen geen legitimiteitsproblemen. ‘Bedrijven zijn geen eilanden. Ze opereren binnen de bredere samenleving. Hoe groter je bedrijf, hoe meer impact je hebt op de maatschappij. De samenleving ziet dat en zal daar op reageren.’ Bijgevolg zijn bedrijven, naast economische spelers, ook politieke spelers. ‘Ben je een meerwaarde voor de samenleving? Dan is de kans dat die tegen jou gaat reageren veel kleiner. Je kan dat niet puur financieel uitdrukken. Zie het vooral als een maatstaf voor het risicoprofiel van je bedrijf.’
‘Ondertussen zitten we halverwege dit traject, maar dat zal nadien niet verdwijnen. We blijven zoeken naar een gemeenschappelijke consensus, over waar we heen willen met ons economisch en maatschappelijk systeem.’ Dat is de essentie van de SDG’s. Bedrijven werken binnen een maatschappelijke en politieke ruimte, die ze niet kunnen negeren. ‘Doen ze dat wel, dan lopen ze extra risico’s. Denk bijvoorbeeld aan Volkswagen dat nu aan een kostprijs zit van 35 miljard euro, omdat het sjoemelde met de uitstoot van zijn dieselwagens.’
Van theorie naar praktijk
Van Liedekerke werkte uitgebreid samen met bedrijven zoals BNP en KBC. Recent kwam daar een samenwerking met de provincie Antwerpen bij. ‘De provincie wou de SDG-doelstellingen binnenbrengen in al haar beleid- en managementinstrumenten. Dat is veel ambitieuzer dan een algemeen duurzaamheidsverslag, of focussen op enkele doelstellingen. De departementen van de provincie hebben hun eigen interne doelen. Je legt daar met die SDG’s van buitenaf doelstellingen bij op. We spreken daarom over outside-in werken.’
Dit soort projecten vraagt bijgevolg een aanpassingsperiode. ‘We dachten eerst dat een aantal SDG’s prioriteit zouden krijgen. Maar we zagen dat die gewoon allemaal naar boven kwamen, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van fietspaden. Die hebben een effect op de mobiliteit, maar evengoed op vlak van gezondheid en andere domeinen. Je ziet daar dus de subdoelen van de SDG’s opduiken.’
Om dit project te doen slagen, moesten verschillende departementen samenwerken. ‘Dat vormt, ook bij private ondernemingen, vaak een uitdaging. Je ziet heel wat verkokering. Want elk onderdeel van de organisatie heeft doelen en werkt op zichzelf, los van andere afdelingen. Dat kan je niet maken met een doelstelling als de SDG’s. Je moet die verschillende groepen doen communiceren en samenwerken.’ Zo doorprik je de verkokering binnen bedrijven en organisaties. ‘Dat was een van de meest opvallende resultaten van dit project.’
Privé versus publiek
Bestaan er verschillen tussen hoe publieke en privébedrijven dit aanpakken? ‘Het is eerder de omvang van een bedrijf of een organisatie die bepalend is. Zo is BNP een wereldspeler met een kleine 200.000 werknemers. Het is een veel grotere uitdaging om zulk een groot bedrijf in beweging te krijgen, dan pakweg een kleine kmo.’ Daarnaast is het essentieel om de top van de organisatie mee te krijgen. ‘Anders moet je er niet aan beginnen, want dan is het echt tijdverlies. De mensen bovenaan moeten snappen waarom dit interessant is en ze moeten het willen. Dat geldt zowel voor publieke als privéorganisaties.’
In de praktijk zien veel mensen dit soort rapportering echter nog als de zoveelste papierwinkel die hen treft. ‘Je moet hen duidelijk maken dat het gaat om een verhaal van nieuwe kansen en risico's. We gaan door een transitie in onze samenleving en economie, je moet je daar als organisatie bewust van zijn. Daarbij is het cruciaal om na te gaan welke meerwaarde jouw organisatie kan hebben voor de samenleving.’
Here to stay
Bovendien blijft dit zich verder uitbreiden. Naast de SDG’s is er nog een brede stroom aan duurzaamheidsinitiatieven. ‘Momenteel ligt de focus vaak nog op grotere bedrijven. Maar die druk gaat zich naar beneden verspreiden, aangezien men een beeld moet krijgen van duurzaamheid doorheen de hele keten. Dit komt dus ook op kmo’s af, hoewel die zich daar vaak nog niet bewust van zijn.’
Zo gaan banken steeds meer de CO2-intensiteit van hun portefeuille analyseren en daarmee rekening houden bij het verlenen van kredieten. Ook voor beleggers weegt duurzaamheid steeds zwaarder door. ‘Dit thema zal niet verdwijnen. Het zal wereldwijd enkel dominanter worden en steeds verder doordringen in onze maatschappij en economie. Bedrijven kunnen het zich simpelweg niet veroorloven om duurzaamheid te negeren’, besluit Van Liedekerke.
Finance professionals kunnen dus niet meer om het thema duurzaamheid heen en het zal enkel aan belang winnen in de toekomst. Daarom dienen ze de evoluties op vlak van duurzaamheid goed op te volgen en correct te capteren.
OVER LUC VAN LIEDEKERKE
Luc Van Liedekerke is als professor bedrijfsethiek verbonden aan de Universiteit Antwerpen en de KULeuven. Zijn onderzoek richt zich op bedrijfsethiek, duurzaam ondernemen en financiële ethiek. Hij publiceerde meer dan 100 artikels en was jarenlang voorzitter van EBEN, het grootste academische netwerk in bedrijfsethiek, actief in 30 landen. Daarnaast is hij lid van verschillende initiatieven met betrekking tot duurzaam ondernemen en duurzaam investeren in binnen en buitenland.
